Roedd stiwardau tir yn hollbwysig mewn rheolaeth ystadau, gan ddarparu rhyngwyneb pwysig rhwng tirfeddianwyr a thenantiaid. Ac eto, tan yn ddiweddar ni fu digon o ymchwil i鈥檞 r么l mewn hanes gwledig, amaethyddol, cymdeithasol, diwylliannol ac amgylcheddol Cymru.
Ym mis Hydref 2015, partneriodd Sefydliad Ymchwil Ystadau Cymru 芒鈥檙 , a鈥檙 i gynnal gweithdy yn canolbwyntio ar r么l y Stiward Tir ar ystadau tir ledled Lloegr, Iwerddon, yr Alban, Cymru a yr Ymerodraeth Brydeinig ehangach. Roedd hyn yn sail i gasgliad arloesol o ysgrifau ar y pwnc, o dan y teitl The Land Sgent 1700-1920 (Caeredin, 2018), a gyd-olygwyd gan Dr. Lowri Ann Rees, Dr. Ciar谩n Reilly a Dr. Annie Tindley. Mae'r gyfrol yn cynnwys astudiaethau sy'n edrych ar werthwyr tir yn Sir Gaerfyrddin yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg, ac ar stad y Penrhyn yn Sir Gaernarfon.
Ers hynny mae stiwardau tir wedi dod i鈥檙 amlwg fel ffocws pwysig ar gyfer ymchwil Sefydliad Ymchwil Ystadau Cymru.
Yn 2024, cyhoeddodd Dr. Lowri Ann Rees聽The Middleman at Middleton Hall, yn seiliedig ar gasgliad o lythyrau a ysgrifennwyd gan Thomas Herbert Cooke yn yr 1840au, sy'n myfyrio ar ei brofiad fel stiward tir ar stad Neuadd Middleton yn Sir Gaerfyrddin yn ystod Terfysgoedd Rebeca.听听补 darllenwch am lansiad llyfr Lowri.听