������ϲʹ�������

Mae ymchwilwyr o ogledd Cymru yn astudio DNA paill er mwyn rhoi gobaith newydd i filiynau o bobl sy'n dioddef o glefyd y gwair ledled y DU.��

Mae'r adeg o'r flwyddyn eto pan fydd clefyd y gwair yn achosi llygaid coch, trwyn yn rhedeg a phyliau o disian i un o bob pump o bobl - ond cyn bo hir mae'n bosib bydd gan wyddonwyr ym Mhrifysgol ������ϲʹ������� ateb i'r 13 miliwn o bobl yn y DU sy'n dioddef o glefyd y gwair.��

Cafodd eu gwaith ar olrhain y mathau o baill sydd yn yr awyr ar unrhyw adeg benodol sylw ar yr One Show�� wythnos ddiwethaf�� wrth i glefyd y gwair gyrraedd ei uchafbwynt ledled y DU.��

Mae'r gwaith yn golygu bod rhaid iddynt allu gwahaniaethu rhwng byswellt a maswellt penwyn, a rhwng rhonwellt a chyffonwellt y maes, oherwydd bod gan wahanol bobl alergedd i wahanol fathau o wair.��

Mae hyn yn bwysig oherwydd bod clefyd y gwair yn costio dros £7 biliwn y flwyddyn i economi Prydain gan fod tair miliwn o bobl yn cymryd amser i ffwrdd o'r gwaith gyda'r symptomau mwyaf difrifol.

Yr Athro Simon Creer

Meddai: “Rwy’n dioddef yn ddrwg o glefyd y gwair ac wedi gwneud ers 33 mlynedd ac mae fy ngwraig yn dioddef hefyd, ond paill gwair sy'n effeithio arnaf i a phaill coed sy'n effeithio arni hi.

“Mae hyn yn rhywbeth sy'n fwy cyffredin yn Sgandinafia lle mae gan fwy o bobl alergedd i baill coed, yn enwedig coed bedw, ac mae�� coedwigoedd bedw enfawr yno.”

Fel rhan o'u hymchwil mae'r tîm ym Mangor yn gweithio gyda'r Swyddfa Feteorolegol ac wedi defnyddio trapiau casglu paill ledled y DU yn ystod y blynyddoedd diwethaf fel y gallant ddarganfod pa fath o baill sydd yn yr awyr ar adeg benodol.

Yna gallant groesgyfeirio'r wybodaeth honno gyda data o feddygfeydd teulu ac ysbytai ledled y wlad a fydd yn dangos pan fydd pobl yn gofyn am wrth-histaminau i frwydro yn erbyn clefyd y gwair ac yn dioddef symptomau mwy difrifol pan fydd paill yn gwaethygu symptomau asthma.

Yn anffodus hyd yn oed o dan ficrosgop pwerus iawn mae un math o baill gwair yn edrych yn union yr un fath ag un arall felly mae'r tîm wedi troi at ddefnyddio proffiliau DNA i wahaniaethu rhyngddynt.

Meddai'r Athro Creer: “Rydym eisoes yn gweld rhagolygon y tywydd yr adeg hon o’r flwyddyn yn nodi pan fydd lefelau paill yn isel, yn ganolig neu'n uchel ond yn y dyfodol byddwn yn gallu ychwanegu gwybodaeth am y gwahanol fathau o baill sydd o gwmpas at y wybodaeth honno.

“Os gallwn adnabod y rhywogaethau o wair sy’n cyfrannu mwy at y llwyth alergenig yna mae hynny’n holygu y gallwn geisio osgoi’r rhywogaethau hynny lle bynnag y bo modd.

“Os byddwn yn gweld cynnydd mewn math arbennig o baill ar yr un pryd ag y mae clefyd y gwair yn cynyddu, bydd modd gweithio allan ble mae'r mannau gwaethaf a pha baill sydd yn yr ardal honno.”

Mae'r tîm o Fangor yn gweithio ar y cyd â nifer o sefydliadau eraill i helpu'r Swyddfa Feteorolegol i ddarparu rhagolygon gwell ac arwain at driniaethau mwy pwrpasol i ddioddefwyr clefyd y gwair a fyddai hefyd yn gwybod pan fyddant mewn mwyaf o berygl.

Mae hyn oherwydd bod 175 o wahanol rywogaethau o wair yn y DU - ledled y byd ceir 12,000 - ac mae eu proffiliau alergenig i gyd yn wahanol felly mae rhai yn fwy tebygol nag eraill o achosi clefyd y gwair.

Mae gwair gwahanol yn blodeuo ac yn rhyddhau�� paill ar wahanol adegau ac er y gall paill bara am amser hir, mae'n gwasgaru'n eithaf cyflym fel nad yw'n bresennol ar ôl ychydig wythnosau ac yna mae gwahanol rywogaethau yn ei ddilyn.

Meddai'r Athro Creer: “Rwy’n cael fy effeithio fwy ddiwedd mis Mai a dechrau mis Mehefin ond mae union amseriad brig y tymor yn wahanol bob blwyddyn.

“Gall y cyfrif paill fod yn uchel er nad yw pobl yn dioddef symptomau, felly petasem yn gallu darparu gwybodaeth fwy manwl byddai'n helpu pobl i osgoi'r adegau hynny pan fydd clefyd y gwair yn effeithio fwyaf arnynt.

“Gallai hyd yn oed gael ei ymestyn i wneud argymhellion i wneuthurwyr tywarch a chynhyrchwyr hadau glaswellt ynglŷn â pha rywogaethau o wair sy'n llai cysylltiedig â symptomau clefyd y gwair.

“Gallai hynny olygu y gallai datblygwyr eu hosgoi wrth adeiladu ysgolion, ysbytai neu ystadau tai newydd.

“Rydym yn gwybod bod clefyd y gwair yn costio cannoedd o filiynau o bunnoedd mewn dyddiau i ffwrdd o’r gwaith ac iselder ac nid yw’n gymorth i fyfyrwyr sy’n sefyll arholiadau ym mis Mehefin, ychwaith.”