������ϲʹ�������

Mae angen y nitrogen maethol critigol ar bob cnwd er mwyn tyfu ac, ar gyfer mwyafrif y cnydau, rhaid i ffermwyr ddarparu nitrogen trwy wrteithiau. Fodd bynnag, mae wedi dod yn fwyfwy amlwg nad yw gwrteithiau confensiynol yn gynaliadwy - mae angen ynni sylweddol arnynt i'w cynhyrchu, maent yn disbyddu adnoddau y mae pen draw iddynt, ac maent yn llygru'r amgylcheddau cyfagos.��

Nod strategaeth ‘O’r Pridd i’r Plât’ yr Undeb Ewropeaidd yn benodol yw mynd i’r afael â’r broblem hon, gyda nodau i gwtogi’r defnydd o blaladdwyr cemegol 50% a chwtogi ar allyriadau tŷ gwydr, ynghyd â lleihau defnydd gwrtaith synthetig 20% erbyn 2030. Mewn cyferbyniad â mathau eraill o gnydau, mae codlysiau ymhlith yr unig gnydau sy'n gallu cael yr holl nitrogen sydd ei angen arnynt yn syml o'r awyr o'u cwmpas. Mae hyn diolch i bartneriaeth symbiotig gyda bacteria sy'n trawsnewid nitrogen yn yr awyr i ffurf y gall planhigion ei defnyddio.��

Nid oes angen gwrtaith ar gnydau codlysiau eu hunain, a hefyd maent yn cyfoethogi'r pridd â nitrogen, gan leihau'r angen am wrteithiau nitrogen ar gyfer cnydau yn y dyfodol nad ydynt yn godlysiau. O safbwynt maethol, mae codlysiau hefyd yn un o'r cnydau sy’n cynnwys y mwyaf o faetholion, gan ddarparu protein, ffeibr, ffolad, haearn, potasiwm, magnesiwm a fitaminau.��

Mae dull newydd Costa a'i chydweithwyr yn fwy cynhwysfawr na chyfrifiadau blaenorol o olion traed amgylcheddol, oherwydd ei fod yn cymharu 10 dilyniant cnwd gwahanol gan ddefnyddio 16 categori effaith gwahanol. Mae eu hasesiad hefyd yn cynrychioli amserlen o 3 i 5 mlynedd a thair hinsawdd Ewropeaidd wahanol yn yr Eidal, Rwmania a'r Alban.��

“Mae ein dull arloesol yn mynd y tu hwnt i olion traed bwyd syml trwy edrych ar ôl troed cyflenwi swm penodol o faeth i bobol, neu dda byw, o'r holl gnydau a gynhyrchir mewn cylchdroadau cnydau cynrychioliadol,” meddai Dr David Styles, a gydlynodd yr astudiaeth ac sydd wedi'i leoli ym Mhrifysgol Limerick yn Iwerddon.

“Mae hyn yn rhoi darlun cliriach o effeithiau rhyng-gnydio ac effeithlonrwydd cyffredinol gwahanol ddilyniannau cnydio wrth gyflenwi bwyd maethlon (neu borthiant da byw).”

Hyd yn hyn mae'r dull hwn yn cyfrifo'r cyflenwad maethol posibl yn unig. Bydd faint o faeth a ddarperir yn y pen draw gan gylchdroadau gwahanol hefyd yn dibynnu ar sut mae bwydydd yn cael eu prosesu a'u gwerthu. Mae angen rhagor o ymchwil hefyd i ddatblygu gwell cyfrifiadau ar gyfer porthiant da byw. Mae'r tîm yn bwriadu ymestyn y dull hwn i fathau eraill o gylchdroi cnydau a hinsoddau a lleoliadau amaethyddol ychwanegol. ��

“Mae ein canlyniadau’n cryfhau tystiolaeth ar y rôl gadarnhaol y gallai trawsnewidiadau iach i ddiet eu gwneud i gynaliadwyedd amgylcheddol,” meddai Styles.

“Mae codlysiau’n darparu cydbwysedd iachach o garbohydradau, protein a ffibr o’i gymharu â chnydau grawnfwyd, a gallent wella proffil maethol y bwyd rydyn ni’n ei fwyta.”

“Mae'r canlyniadau hyn hefyd yn tynnu sylw at yr angen i feddwl am y system gyfan (aml-gnwd, fferm-i-fforc) wrth lunio ymyriadau i weithredu systemau bwyd cynaliadwy, fel y gallwn ddarparu gwell maeth wrth leihau effeithiau amgylcheddol,” ychwanega Costa.��
��

Darllenwch hefyd, erthygl yr awdiron yn ��