Dywed ymchwilwyr sy鈥檔 dadansoddi d诺r gwastraff y gallai monitro arferol mewn gweithfeydd trin carthion ddarparu system rhybuddio cynnar bwerus ar gyfer yr epidemig nesaf o ffliw neu norofeirws, gan rybuddio ysbytai i baratoi a darparu gwybodaeth iechyd hanfodol i asiantaethau iechyd cyhoeddus.
Yn yr astudiaeth gynhwysfawr gyntaf i鈥檞 chynnal yn y Deyrnas Unedig ar epidemioleg d诺r gwastraff, bu gwyddonwyr o Prifysgol 香港六合彩挂牌资料, Prifysgol Caerfaddon ac Asiantaeth Diogelwch Iechyd y Deyrnas Unedig yn dadansoddi d诺r gwastraff o 10 dinas gan edrych am farcwyr iechyd cemegol a biolegol, gan gynnwys plaleiddiaid, cynhyrchion fferyllol a firysau sy'n achosi clefydau.
Casglwyd samplau o bob lleoliad fesul awr dros 24 awr ar naw diwrnod ym mis Tachwedd 2021. Cafodd samplau pob diwrnod eu cronni cyn cael eu prosesu a'u dadansoddi yn edrych am farcwyr cemegol hybrin gan ddefnyddio technegau sbectrometreg m脿s.
Dadansoddwyd y samplau hefyd i ganfod unrhyw ddeunydd genetig o firysau (SARS-CoV-2, norofeirws ac adenofirws). Roedd cyfanswm y dalgylch samplu yn cyfateb i boblogaeth o tua 7 miliwn o bobl.
Canfod cemegau hybrin
Gan ddefnyddio dadansoddiad cemegol hynod sensitif a allai wahaniaethu rhwng marcwyr tebyg iawn, roedd yr ymchwilwyr yn gallu dweud a oedd cynhyrchion fferyllol wedi pasio trwy'r corff dynol neu wedi'u gwaredu'n uniongyrchol i'r system d诺r gwastraff.
Gallent hefyd nodi a oedd cemegau megis plaleiddiaid wedi'u treulio mewn bwyd neu wedi'u golchi i'r system d诺r gwastraff oddi ar dir amaethyddol.
Sylwodd y t卯m fod y gwahaniaethau yn lefelau鈥檙 marcwyr cemegol yn dibynnu'n bennaf ar faint y boblogaeth yn y dalgylch, ond roedd canlyniadau eraill oedd allan o鈥檙 cyffredin.
Er enghraifft, mewn un ddinas, cafwyd crynhoad llawer uwch o ibuprofen yn y d诺r, o gymharu 芒 dinasoedd eraill, sy'n awgrymu mai gwastraff diwydiannol ydoedd a waredwyd yn uniongyrchol i鈥檙 system d诺r gwastraff.
Nodi achosion o glefydau
Canfu'r ymchwilwyr achosion lleol o norofeirws, Covid-19 a ffliw, ond gallent hefyd ganfod cydberthyniad rhwng y canlyniadau hynny 芒 thwf yn y defnydd o gyffuriau lladd poen sy鈥檔 cael eu gwerthu dros y cownter, cyffuriau megis parasetamol.
Mae'r canlyniadau'n dangos y gallai dadansoddi d诺r gwastraff ar raddfa fawr yn y modd hwn, sef techneg o鈥檙 enw epidemioleg ar sail d诺r gwastraff, olygu y gellid sylwi ar achosion newydd o glefydau mewn cymunedau yn gynnar, cyn i niferoedd mawr gael eu derbyn i鈥檙 ysbytai.
Dywedodd yr Athro Davey Jones, a fu鈥檔 arwain t卯m听 yn dadansoddi'r d诺r gwastraff am firysau: 鈥淢ae norofeirws a ffliw tymhorol wedi bod yn broblem enfawr mewn ysbytai bob gaeaf; nawr mae Covid-19 wedi ychwanegu at y broblem.
鈥淢ae ein hastudiaeth profi cysyniad wedi dangos y potensial sydd gan Epidemioleg ar sail D诺r Gwastraff i ddarparu system gwyliadwriaeth rhybuddio cynnar ar gyfer y clefydau hyn a chlefydau eraill, a fyddai鈥檔 galluogi ysbytai i baratoi ar gyfer achosion yn yr ardal leol.鈥
Yr Athro Barbara Kasprzyk-Hordern, o'r ac o鈥檙 ym Mhrifysgol Caerfaddon, a arweiniodd y gwaith cemegol yn y project. Dywedodd: 鈥淢ae鈥檙 rhan fwyaf o bobl yn estyn am y parasetamol pan fyddan nhw鈥檔 mynd yn s芒l am y tro cyntaf, ac yn ceisio trin eu salwch gartref.
鈥淔elly gallai chwilio am gynnydd mawr yn y defnydd o barasetamol roi arwydd cynnar i ni y gallai fod achos o glefyd heintus yn y gymuned.
鈥淕allwn hefyd ganfod marcwyr llid ac felly edrych am unrhyw bethau sy鈥檔 gysylltiedig ag iechyd gwael ac am aramlygiad i gemegion niweidiol, megis plaleiddiaid mewn bwyd neu gemegion o ffynonellau diwydiannol.
鈥淢ae ein hastudiaeth wedi dangos mai dim ond 10 sampl dyddiol o 10 o weithfeydd trin d诺r gwastraff sydd eu hangen i ddarparu gwybodaeth ddienw a diduedd am iechyd 7 miliwn o bobl 鈥 mae hyn yn llawer rhatach a chyflymach nag unrhyw broses sgrinio glinigol.
鈥淕allai hwn, felly, fod yn arf pwerus iawn er mwyn rhoi dealltwriaeth gyfannol i ni o iechyd cyhoeddus gwahanol gymunedau.鈥
Dywedodd Matthew Wade, o : 鈥淢ae hwn wedi bod yn gydweithrediad gwych rhwng cemegwyr, biolegwyr ac asiantaethau鈥檙 Llywodraeth, yn gweithio gyda nifer o gwmn茂au d诺r i gasglu data pwysig am farcwyr cemegol a biolegol o wahanol rannau o鈥檙 Deyrnas Unedig.
鈥淩ydym yn falch iawn o fod yn rhan o鈥檙 project hwn ac yn edrych ymlaen at ddatblygu potensial yr offeryn iechyd cyhoeddus hwn ymhellach fyth yn y dyfodol.鈥
Cyhoeddir yr astudiaeth yn y , ac fe'i hariannwyd gan Asiantaeth Diogelwch Iechyd y Deyrnas Unedig a鈥檙
听